Fundacje rodzinne coraz bardziej doceniane w Polsce

Prawie 1200 zarejestrowanych fundacji rodzinnych i już ponad 2000 złożonych
wniosków. Fundacja rodzinna staje się w Polsce coraz bardziej docenianym
narzędziem do ochrony majątku osobistego i firmowego. O rosnącej popularności tej instytucji oraz jej zaletach rozmawiamy z doktor nauk prawnych Małgorzatą Rejmer, Nestorką w Kancelarii Finansowej LEX specjalizującej się w obsłudze i doradztwie firmom rodzinnym.

Jako jedyna kancelaria w Polsce prowadzicie Państwo na stronie licznik fundacji rodzinnych. Czy spodziewała się Pani jako specjalistka w tej dziedzinie, skali powodzenia tego rozwiązania?

Absolutnie nie. Brałam udział w pracach nad ustawą o fundacji rodzinnej od samego początku i chyba nikt z ekspertów nie zakładał tak dużej popularności fundacji rodzinnej. Powiem więcej nie sądzę, że autorzy samej ustawy, czyli resort rozwoju spodziewali się tak dużego zainteresowania fundacją rodzinną, ponieważ w założeniach do ustawy mowa była o około 200 – 300 fundacjach w pierwszym roku. Fundacja rodzinna wzbudziła tak duże zainteresowanie, że w ramach Kancelarii postanowiliśmy to monitorować i uruchomiliśmy licznik fundacji rodzinnych. Regularnie sprawdzamy, ile fundacji zostało wpisanych, ile wniosków złożonych, ile razy mają miejsce sytuacje nietypowe. Wierzymy, że z czasem zauważymy może nowe trendy.

Co jest głównym powodem tak dużego zainteresowania fundacjami rodzinnymi w Polsce?

Powodów jest wiele.  Jak z Dawidem, który jest sukcesorem Kancelarii Finansowej LEX, składaliśmy pierwszy w Polsce wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej w Polsce to zakładaliśmy, że fundacja rodzinna będzie przede wszystkim wykorzystywana do celów sukcesyjnych związanych z przekazaniem biznesu. Tak przynajmniej nam wynikało z obserwacji sytuacji naszych klientów. Tymczasem fundacja rodzinna może nieść ogromne korzyści nie tylko dla przedsiębiorców. To narzędzie także do ochrony majątku prywatnego, uporządkowania aktywów, platforma inwestycyjna. Polska fundacja rodzinna jest bardziej elastyczna niż podmioty tego typu za granicą. Myślę, że ta mnogość wykorzystania fundacji rodzinnej stoi w pierwszej kolejności za tak dużym zainteresowaniem.

Jakie korzyści przynosi założenie fundacji rodzinnej przez przedsiębiorców i członków ich rodzin?

Ogromne, długo mogłabym o tym mówić. Ale powiem tylko o jednej i moim, zdaniem najważniejszej korzyści, którą fundacja rodzinna posiada. Fundacja rodzinna jest nieśmiertelna. Każdy człowiek kiedyś odejdzie, ale fundacja rodzinna jest osobą prawną. Nie może umrzeć. Tak więc aktywa, które trafią do fundacji rodzinnej „nie rozpłyną” się wśród spadkobierców. Będę mogły być wykorzystywane przez lata. To może być rodzinne przedsiębiorstwo, ważne składki prywatnego majątku, oszczędności życia. Albo wszystko to razem. Służyć może to następnym pokoleniom. Będąc skarbcem i bankiem rodzinnym, ale także swego rodzaju naszym pomnikiem.

Jakie wyzwania mogą napotkać przedsiębiorcy decydujący się na powołanie do życia fundacji rodzinnej?

Samo powołanie fundacji rodzinnej nie jest może szczególnie skomplikowane pod względem prawnym, ale rzeczy jest nie w tym, aby przygotować formalnie dokumenty, ale aby zawrzeć w nich odpowiednią treść. A to jest już wyzwanie. Jest to największa część naszej pracy w Kancelarii wspólnie z przedsiębiorcom i jego bliskimi. Związane jest to w pierwszej z wyborem sukcesora, ale także zabezpieczeniem finansowym innych osób, które z jakiś względów nie będą mogły być zaangażowane w działalność. Chcemy w taki sposób zaprojektować fundacje rodzinną, aby dawała ona korzyści kluczowym osobom z otoczenia przedsiębiorcy. Oczywiście, także jemu. Ludzie, którzy latami budowali biznes, powinni swoim doświadczeniem służyć tak, długo jak tylko będzie to możliwe.

Jakie kryteria musimy spełnić jako przedsiębiorcy, by założyć fundację rodzinną?

Ustawa o fundacji rodzinnej nie zawiera szczególnych wymagań wobec przedsiębiorcy. Każdy, kto chce ustanowić fundacje rodzinną musi spełnić kilka warunków.  Złożyć oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej, zdefiniować statut, sporządzić spis mienia, ustanowić organy fundacji rodzinnej (m.in. zarząd) oraz wnieść fundusz założycielski w wysokości co najmniej 100 tys. zł. Finalnie, po tych wszystkich czynnościach, fundacja rodzina zostanie wpisana do rejestru fundacji rodzinnych.

W jaki sposób fundacje rodzinne wpływają na rozwój społeczny i ekonomiczny w Polsce?

Ustawa o fundacji rodzinnej weszła w życie trochę ponad rok temu. To za krótki okres, aby przeprowadzić analizę wpływu fundacji rodzinnych np. na tempo wzrostu gospodarczego. Stawiam jednak tezę, że ten wpływ nie tylko w długim, ale i średnim okresie będzie pozytywny. Ogromnym kapitałem polskiej gospodarki są firmy rodzinnej. Nie ma badania, które pokazywałoby ich udział w PKB na poziomie mniejszym niż 70%. Fundacje rodzinne są jednym z narzędzi, które umożliwiają sukcesję. Siłą rzeczy musi się to przełożyć na plus dla rozwoju gospodarki. Dodam tylko, że sam tak duży udział firm rodzinnych uodparnia gospodarkę przed negatywnymi skutkami trendów ekonomicznych. Proszę zauważyć, że mamy bardzo niestabilną sytuację międzynarodową, ale nasza gospodarką nie jest w recesji. To jest zasługa między innymi firm rodzinnych, która prowadzą działalność w szerszym horyzoncie. I to jest źródłem mojego optymizmu, co do znaczenia fundacji rodzinnych.

Jakie tendencje obserwujemy w zakresie zakładania fundacji rodzinnych w ostatnich miesiącach i z czego wynikają?

Tutaj wracam do początku naszego wywiadu. Fundacje rodzinne cieszą się zainteresowaniem nie tylko wśród przedsiębiorców. To narzędzie zabezpieczenia i pomnażania majątku dla inwestorów, osób wykonujących wolne zawody, profesjonalistów z różnych obszarów gospodarki. Widzą oni korzyści z przekazania części aktywów do fundacji rodzinnej. Mają wspomniane korzyści długookresowe przez pokolenia, ale także tu i teraz związane m.in. z ograniczoną odpowiedzialnością za długi. Myślę, że w kolejnych miesiącach ten trend się pogłębi. Powiem więcej, sądzę, że tak osoby z innych krajów zaczną stopniowo rozważać założenia fundacji rodzinnej w Polsce niż korzystać z rozwiązań tego typu w innych krajach.