W magazynie – Trądzik pospolity to nie tylko przypadłość młodzieży

Trądzik pospolity jest jednym z najczęstszych schorzeń dermatologicznych. Objawy kliniczne: trądzik pospolity występuje najczęściej w wieku pokwitania jako tzw. trądzik młodzieńczy. Pierwsze zmiany mogą pojawiać się już między 10. a 13. rokiem życia lub później. Największe nasilenie obserwuje się u dziewcząt w wieku 14-17 lat, a u chłopców w wieku 16-19 lat, po czym zazwyczaj zmiany stopniowo ustępują. Ostatnio istnieje tendencja do przedłużenia się czasu trwania schorzenia, nawet po trzydziestym roku życia. O tym, czym jest trądzik i jak z nim walczyć wyjaśnia Kamila Padlewska, profesor UM MSC, ekspert w zabiegach dermatologii estetycznej i laserowej.

U chorych z trądzikiem występuje cera tłusta, a trądzik występuje przede wszystkim w obrębie łojotokowych okolic skóry: na twarzy, plecach, rzadziej na klatce piersiowej.

Często przy rozległych zmianach w obrębie klatki piersiowej dochodzi do rozwoju wykwitów również na ramionach, a przy zajęciu pleców – na pośladkach. Zmiany zachodzące w gruczołach łojowych i ich otoczeniu prowadzą do powstania charakterystycznych dla tej choroby zaskórników. Są to czopy powstające z łoju i zrogowaciałych komórek naskórka, wypełniające rozszerzony lejek mieszka włosowego. Są zmianami niezapalnymi. Mogą być zamknięte i otwarte. Zaskórniki otwarte widoczne są na skórze jako ciemne punkty. Innym charakterystycznym objawem trądziku są wykwity zapalne: grudkowe i krostkowe.

Te ostatnie mogą zdominować obraz kliniczny. Przebieg trądziku jest zmienny, lecz zazwyczaj przeważa tylko jeden rodzaj zmian. Można mieć zatem trądzik, którego głównymi objawami są zaskórniki. Mówimy wtedy o trądziku zaskórnikowym, w przeciwieństwie do grudkowo-krostkowego. W zależności od liczebności zmian określa się trądzik jako łagodny lub średnio nasilony. Niekiedy schorzenie to występuje w bardzo ciężkiej postaci – oprócz zmian typowych tworzą się torbiele ropne, a gojenie następuje przez bliznowacenie. Czasami bliznowacenie może występować nie tylko po głębokich naciekach, ale u niektórych osób nawet po zmianach grudkowych. Wtedy blizny mają charakter zanikowy. Poza bliznami na skórze chorych mogą pojawić się między innymi przebarwienia.

Leczenie trądziku nie zagraża życiu, ale żyć z nim nie jest łatwo. Szybkie włączenie odpowiedniego leczenia pozwala uniknąć szpecących blizn. W trądziku lekkim, w którym występują zaskórniki i niewiele grudek i krostek, stosuje się leczenie miejscowe. Preparaty miejscowe aplikuje się na całą zajętą powierzchnię skóry, a nie tylko na pojedyncze wykwity. Gdy następuje liczny wysiew grudek i krostek, oprócz leczenia miejscowego należy zastosować leczenie doustne. Trądzik jest chorobą przewlekłą, a jego leczenie jest długie. Jego wynik zależy w dużym stopniu od prawidłowego współdziałania chorego z lekarzem.

Leczenie trądziku jest wielokierunkowe i ma na celu zmniejszenie łojotoku, zapobieganie tworzenia się zaskórników i zlikwidowanie stanu zapalnego.

Do leków zewnętrznych zalicza się pochodne witaminy A (retinoidy), nadtlenek benzoilu, preparaty zawierające antybiotyki: erytromycynę, klindamycynę. Z innych leków do stosowania zewnętrznego należy wymienić kwas azelainowy. W leczeniu ogólnym, stosowanym gdy pojawiają się liczne grudki i krosty, podaje się przede wszystkim antybiotyki. Należy je brać bez przerwy czasami parę miesięcy. Lekami z wyboru są antybiotyki z grupy tetracyklin i makrolidów. Działają one nie tylko przeciwbakteryjnie, ale również bezpośrednio przeciwzapalnie (dlatego tak długo prowadzi się leczenie). W ciężkich postaciach krostkowych i ropowiczych stosuje się doustnie retinoid – izotretinoinę. W trakcie leczenia izotretinoiną nie zaleca się stosowania innych miejscowych leków przeciwtrądzikowych ze względu na bardzo szybko następujące zmniejszenie łojotoku i wysuszenie skóry. Terapia izotretinoiną niesie za sobą ryzyko szeregu działań niepożądanych. Przed leczeniem konieczne jest zbadanie, czy nie ma zaburzeń wątrobowych i lipidowych (osoby z tego typu zaburzeniami nie mogą być leczone), następnie w trakcie leczenia monitoruje się wyżej wymienione parametry krwi. Największym ryzykiem związanym z leczeniem retinoidami jest ich teratogenność (uszkodzenie płodu). Niezbędne jest stwierdzenie przed podjęciem terapii u kobiet, czy nie są one w ciąży oraz zalecanie bezwzględnej antykoncepcji w trakcie leczenia i do 2 miesięcy po jego zaprzestaniu.

Pielęgnacja. Na rynku jest bardzo dużo różnych preparatów kosmetycznych dla osób z trądzikiem. W przypadku mało nasilonych postaci trądziku, systematyczna pielęgnacja tymi preparatami często powoduje poprawę. W kosmetykach są różne składniki aktywne, które działają wielokierunkowo.

W trakcie stosowania zewnętrznych leków na trądzik należy uważać, aby nadmiernie nie przesuszyć i nie podrażnić skóry. Gdy do tego zaczyna dochodzić, należy zrezygnować z kosmetyków dla cery trądzikowej i stosować kosmetyki dla cery wrażliwej i suchej. Obecnie są dostępne specjalne kosmetyki dla osób w trakcie kuracji przeciwtrądzikowych, które będą nawilżały i matowały lub natłuszczały, w zależności od stopnia przesuszenia. Trądzik nie jest chorobą zakaźną, nie jest on bowiem wynikiem zewnątrzpochodnej infekcji. W związku z tym nadmierne oczyszczanie twarzy nie jest niezbędne i wręcz nie jest wskazane. Wystarczy ją myć dwa razy dziennie.

Tylko trądzik zaskórnikowy bez zmian zapalnych można poddać zabiegom oczyszczania w gabinecie kosmetycznym, stosując wszelkie zasady aseptyki i wcześniejsze zabiegi rozpulchniające skórę. Zalecane są np. zabiegi kawitacji, jak również peelingi, np. z kwasem salicylowym. Często chorzy sami w warunkach domowych próbują wyciskać lub rozdrapywać zmiany, co prowadzi do blizn i przebarwień. Ważne jest wytłumaczenie choremu, co może spowodować takie postępowanie.

Osoby z trądzikiem należy również przestrzegać przed zbyt częstym dotykaniem twarzy rękami. Czoła, na którym występują zmiany trądzikowe nie powinno się zasłaniać grzywką, gdyż może to spowodować zaostrzenie zmian.